Docenten - DNA
1. Stambomen met gummibeertjes
2. Kruising met gummibeertjes
3. Familie Reebops
Reebops zijn denkbeeldige organismen. Via dit model maak je zichtbaar hoe de eigenschappen van een paar Reebop-ouders overerven. Nodig: spekkies, gekleurde punaises en satéprikkers. Familie Reebops opdrachten + vragen + knipbladen.
4. Erfelijke ziektes
In tweetallen: bedenk eigen gekke erfelijke ziektes, bijvoorbeeld de ERPP: Erfelijke Rotziekte Pech Pannenkoek. Dan bedenken hoe die ziekte over-erft en de stamboom tekenen (zelf familie laten bedenken). Tot slot een vraagstuk erbij maken voor een ander tweetal. De klas maakt elkaars vraagstukken.
5. Skittles opdracht
In deze les ga je kruisingsopgaven oefenen met behulp van Skittles. Elke Skittle stelt 1 gen voor. Dus bijvoorbeeld: Pietje heeft het genotype Hh voor haarkleur. De H is hierbij een groene Skittle, de h is een gele Skittle. [Opdracht]
6. Gekleurde strookjes
Maak strookjes van vouwblaadjes in verschillende kleuren. Elke leerling heeft twee strookjes rood, twee strookjes blauw, twee strookjes groen en twee strookjes geel nodig. Laat de leerlingen daar verschillende eigenschappen opzetten. Op deze manier zijn dingen als reductiedeling, geslachtschromosomen en kruisingsschema goed zichtbaar te maken.
7. Mitose en meiose
- Leg de mitose en de meiose uit met behulp van dropveters en aardbeienveters of winegums. Of met klittenband.
- Meiose stop-motion film maken met klei.
- Maak touwtjes in verschillende kleuren en lengtes. Verzin een organisme met bijvoorbeeld n=3, 2n=6, dat houdt het aantal touwtjes nog overzichtelijk. In groepjes van vier, Binas erbij, iedere fase laten leggen, foto van maken en bij laten schrijven wat er gebeurt met naam van de fase. Ieder groepje kan één fase presenteren met foto op het bord geprojecteerd.
Laat de leerlingen aan het eind eens nadenken over de tekortkomingen van dit model: de fasen zijn ook maar gecategoriseerd door iemand, in werkelijkheid zul je ook cellen zien die tussen twee fasen in zitten.
- Tip: google eens op mitosis food project.
- Meiose stop-motion film maken met klei.
- Maak touwtjes in verschillende kleuren en lengtes. Verzin een organisme met bijvoorbeeld n=3, 2n=6, dat houdt het aantal touwtjes nog overzichtelijk. In groepjes van vier, Binas erbij, iedere fase laten leggen, foto van maken en bij laten schrijven wat er gebeurt met naam van de fase. Ieder groepje kan één fase presenteren met foto op het bord geprojecteerd.
Laat de leerlingen aan het eind eens nadenken over de tekortkomingen van dit model: de fasen zijn ook maar gecategoriseerd door iemand, in werkelijkheid zul je ook cellen zien die tussen twee fasen in zitten.
- Tip: google eens op mitosis food project.
8. Stempelset DNA
Op de NIBI-conferentie 2014 hebben sommige deelnemers al kennis kunnen maken met de Stempelset DNA. Met deze stempelset kunnen leerlingen zelf DNA, mRNA en eiwitten stempelen. Zo verkennen zij op een activerende manier de structuur van deze moleculen. De set is uitermate geschikt voor een ‘wedstrijdje eiwitsynthese’, waarbij je groepjes leerlingen een stuk DNA geeft waar een ‘gen’ in verborgen zit. Welk groepje heeft als eerste het bijbehorende mRNA, tRNA en polypeptide gestempeld? [Downoad de PDF]
9. kralen
- Met kralen kun je de leerlingen goed eiwitten laten maken. Bussen met houten kralen zijn bij winkels zoals de Action goedkoop te krijgen. Vaak heeft één bus genoeg kralen voor vier meter eiwitmodel. Als je alleen de ronde en vierkante kralen gebruikt en daar één kleur van uithaalt heb je 20 verschillende aminozuren.
- Nummer de aminozuren met stift op de kralen van 0-9 voor de ronde, en 0 tot 9 voor de vierkante. Zo kun je er een puzzel voor escape de classroom van maken. DNA code maken voor vier aminozuren, kralen in een bakje en puzzelen maar.
- Een idee is om de leerlingen juiste kralen te laten rijgen aan de hand van DNA-code (die ze om moeten zetten naar RNA, start-codon zoeken en juiste aminozuur erbij zoeken, eventueel introns en exons aangeven).
- Gebruik kralen voor mitose, meiose en bevruchting. En om daarna dan chromosomen en genen uit te leggen. - Bouw koolhydraten, eiwitten en vetten in drie verschillende kleuren DUPLO. Plak op elke steen een sticker met glucose bij de koolhydraten. Stenen in een drie afwijkende kleuren kunnen dienen als "enzymen" die het bouwwerk los kunnen "klikken". De enzymnaam kan met stickers op de zijkant geplakt worden.
- Nummer de aminozuren met stift op de kralen van 0-9 voor de ronde, en 0 tot 9 voor de vierkante. Zo kun je er een puzzel voor escape de classroom van maken. DNA code maken voor vier aminozuren, kralen in een bakje en puzzelen maar.
- Een idee is om de leerlingen juiste kralen te laten rijgen aan de hand van DNA-code (die ze om moeten zetten naar RNA, start-codon zoeken en juiste aminozuur erbij zoeken, eventueel introns en exons aangeven).
- Gebruik kralen voor mitose, meiose en bevruchting. En om daarna dan chromosomen en genen uit te leggen. - Bouw koolhydraten, eiwitten en vetten in drie verschillende kleuren DUPLO. Plak op elke steen een sticker met glucose bij de koolhydraten. Stenen in een drie afwijkende kleuren kunnen dienen als "enzymen" die het bouwwerk los kunnen "klikken". De enzymnaam kan met stickers op de zijkant geplakt worden.